T (Ochota):  +48 501 328 772

T (Ursynów):  +48 502 070 050

pl en
Blog stomatologiczny

Trwały efekt leczenia ortodontycznego - od czego zależy?

Dr n. med. Piotr Jurkowski
Lek. dent. Beata Ziętek-Saja

Leczenie ortodontyczne bywa męczące, długie i kosztowne, a efekty nie zawsze okazują się trwałe i satysfakcjonujące. Co warto wiedzieć przed wizytą u ortodonty, aby świadomie i dobrze wybrać metodę leczenia? 

 Aby leczenie ortodontyczne miało sens, czyli było skuteczne w długiej perspektywie, musi się ono opierać na szerszym spojrzeniu na organizm ludzki i właściwej diagnostyce stomatologicznej, której celem jest zebranie jak największej liczby informacji o zgryzie, strukturze kostnej pacjenta i funkcjonowaniu całego narządu żucia. Ustawienie  zębów i warunki zgryzowe w dużej mierze zależą od genów, ale również od wielu czynników zewnętrznych, które kształtują rozwój człowieka od momentu narodzin. W prawidłowo ukształtowanych kościach zęby rosną prosto, a ich relacje (czyli zgryz) są najczęściej prawidłowe. Na pozycjonowanie kości części twarzowej czaszki, a tym samym układ zębów, mogą wpływać również np. wady postawy czy nieprawidłowe napięcie mięśni. Ich wyeliminowanie czy poprawa bywa kluczowym warunkiem efektywnej korekty zgryzu i trwałego „wyprostowania” zębów. Mówiąc obrazowo – nie zawsze wystarczy usunąć ząb czy dwa i na ich miejsce przesunąć niemieszczący się w łuku kolejny ząb. Owszem, wizualny efekt końcowy takiego działania będzie satysfakcjonujący, jednak może się wkrótce okazać, że po kilku miesiącach ząb wróci na swoje pierwotne miejsce lub pacjent zacznie odczuwać ból czy inne dolegliwości związane z niewłaściwym napięciem okolicznych mięśni lub zaburzeniem pracy stawów, ponieważ nie wyeliminowano przyczyny problemu.

Od czego zacząć leczenie ortodontyczne?
Optymalnym początkiem drogi prowadzącej do trwałego sukcesu w leczeniu ortodontycznym jest zawsze diagnoza sytuacji wyjściowej rozumiana jako analiza i ocena funkcjonowania całego układu stomatognatycznego pacjenta. Mamy tu na myśli stan i funkcje tkanek i narządów znajdujących się w jamie ustnej i części twarzowej czaszki (poza zębami są to m.in. mięśnie żucia, stawy skroniowo-żuchwowe, język, podniebienie, kości). Takiej oceny może dokonać doświadczony lekarz stomatolog, specjalizujący się w zaburzeniach zwarcia zębów (tzw. okluzji). Podczas konsultacji oceni on wstępnie warunki zgryzowe, rysy twarzy, estetykę uzębienia, mowę pacjenta i zbierze wywiad dotyczący efektywności żucia pokarmów. W razie potrzeby pacjent zostanie skierowany na konsultację z innymi specjalistami (np. fizjoterapeutą czy logopedą). W analizie sytuacji wyjściowej specjaliści uwzględnią m.in. ocenę toru oddychania, w tym ewentualne przeszkody typu przerośnięte migdałki (które również mogą wpływać na nieprawidłowy rozwój szczęki i zwężenie łuków zębowych) oraz pozycję języka i wędzidełka.
Na podstawie kompleksowej analizy powyższych zagadnień lekarz będzie w stanie ocenić czy pacjent może zostać skierowany bezpośrednio do ortodonty czy wymaga najpierw przygotowania interdyscyplinarnego (czyli ortodoncji wspomaganej stomatologią zachowawczą, protetyką, periodontologią i/lub chirurgią). W obu przypadkach leczenie może być prowadzone metodami tradycyjnymi lub  opierać się na japońsko-wiedeńskiej szkole stomatologii z elementami diagnostyki VieSID. O tym, czym różnią się te dwa podejścia pisaliśmy w poprzednim artykule na naszym blogu.

Diagnostyka diagnostyce nie równa
Do podstawowych badań diagnostycznych wykonywanych przed rozpoczęciem każdego leczenia ortodontycznego należą zdjęcia rtg (tomografia komputerowa / pantomogram / zdjęcie cefalometryczne / zdjęcie frontalne czaszki (AP) oraz wyciski żuchwy i szczęki wykonywane w celu przygotowania modeli ortodontycznych. Modele tworzone z pomocą łyżek wyciskowych i odlewów gipsowych bywają zastępowane wirtualnymi modelami zębowymi uzyskanymi przy użyciu specjalnego skanera 3D, który tworzy przestrzenny model uzębienia na ekranie komputera. W przypadku stwierdzenia zaburzeń funkcjonowania mięśni i stawów skroniowo-żuchwowych diagnostyka może zostać rozszerzona zgodnie z protokołem diagnostycznym VieSID. Jego podstawowymi elementami są analiza cefalometryczna wg Slavicka i Sato i kondylograficzna. Warto dodać, że w metodzie VieSID ortodonta posługuje się tymi samymi metodami diagnostycznymi i analitycznymi co lekarz protetyk. Porozumiewając się tym samym językiem są oni w stanie wspólnie przygotować spójny i efektywny plan leczenia interdyscyplinarnego, który będzie się skupiał nie tylko na uszeregowaniu zębów łuku, ale również na odtworzeniu prawidłowych funkcji oddychania, mowy, przełykania, gryzienia i estetyki.

Od nakładek po operację
Wyniki analizy wyżej wymienionych badań diagnostycznych pozwalają lekarzom odpowiedzialnie zarekomendować pacjentowi najlepszą ścieżkę leczenia z optymalnie dopasowanymi narzędziami, które pomogą uzyskać satysfakcjonujący efekt końcowy.
Są sytuacje w których pacjent wymaga jedynie leczenia ortodontycznego bez konieczności wdrażania postępowania interdyscyplinarnego. Warunkiem jest jednak brak zaburzeń skroniowo-żuchwowych (brak dolegliwości mięśniowych i stawowych) i prawidłowe przestrzenne położenie żuchwy względem czaszki. Uzębienie musi być zdrowe i nie wykazywać cech patologicznego starcia. Ostatnim warunkiem jest uzyskanie perfekcyjnej okluzji w trakcie leczenia ortodontycznego. Sytuacja taka ma zwykle miejsce u młodych zdrowych pacjentów ze zdrowym uzębieniem, leczonych przez dobrego lekarza ortodontę. W takich planach leczenia może wystarczyć zastosowanie ortodontycznej metody leczenia nakładkami, bez instalacji zamków i drutów ortodontycznych.

Duże nieprawidłowości ustawienia zębów oraz wady szkieletowe polegające na dysproporcji wielkości i położenia względem siebie szczęki i żuchwy wymagają w większości przypadków leczenia ortodontycznego kompensacyjnego, w trakcie którego dysproporcje szczęki i żuchwy kompensowane są za pomocą trzech sposobów. Odbywa się to wyrostkowo-zębowo (poprzez odpowiednie przemieszczenie, przechylenie lub wychylenie zębów,  wertykalnie (poprzez zmianę wysokości zwarcia) oraz stawowo  (poprzez zmianę pozycji żuchwy względem szczęki). Dwie ostatnie metody kompensacji są charakterystyczne dla "szkoły wiedeńskiej” i pozwalają na leczenie niewielkich wad szkieletowych uzyskując przy tym warunki zgryzowe klasy I, czyli najbardziej pożądanej. U osób starszych, powyżej 50. roku życia,  większe zaburzenia zwarcia polegające na nieprawidłowościach w ustawieniu zębów zwykle rozwiązywane są metodami protetycznymi, zaś u młodszych – za pomocą aparatów stałych i ruchomych.

W sytuacjach bardzo dużych szkieletowych wad zgryzu i i niekorzystnych rysów twarzy leczenie interdyscyplinarne polega zwykle na postępowaniu protetyczno-ortodontyczno-chirurgicznym. Leczenie ortodontyczne przygotowuje wówczas pacjenta do operacji ortognatycznej i polega na dekompensacji, czyli pogłębieniu wady zgryzu prowadzącej do prawidłowego ustawienia zębów w łukach zębowych, a dopiero następnie mechanicznym ustawieniu szczęk przez chirurga w poprawnej relacji w czasie operacji.  Finalizacją całego leczenia polegającą na uzyskaniu prawidłowych kontaktów zwarciowych w odpowiednim przestrzennym położeniu żuchwy względem czaszki zajmuje się lekarz protetyk.

***
Ortodoncja jest trudną i wymagającą dziedziną stomatologii wymagającą wszechstronnej wiedzy medycznej. Od kilku lat wyłania się w niej wyraźny trend holistycznego podejścia do pacjenta i szukania oraz eliminowania przyczyn wad zgryzu, a nie jedynie ich skutków („prostowanie zębów”). Wybierając ortodontę warto mieć świadomość, że istnieją różne metody i podejścia do leczenia ortodontycznego, które w wielu przypadkach powinno mieć charakter interdyscyplinarny.

Autor

lek. dent. Beata Ziętek-Saja

Absolwentka Wydziału Stomatologii Warszawskiej Akademii Medycznej. Specjalizację z ortodoncji uzyskała w 2009 roku

Czytaj więcej

Warszawa Ochota

Adres:
ul. Dorotowska 9
02-347 Warszawa

Telefon: +48 501 328 772

E-mail: recepcja@ddclinic.pl

Godziny otwarcia:
Poniedziałek - Piątek: 9:00 - 20:00
Sobota: nieczynne

Warszawa Ursynów

Adres:
ul. Migdałowa 10 lok.5
02-796 Warszawa

Telefon: +48 502 070 050

E-mail: recepcjaursynow@ddclinic.pl

Godziny otwarcia:
Poniedziałek - Piątek: 12:00 - 20:00
Sobota: nieczynne

© 2024 by Dorotowska Dental Clinic Wszelkie prawa zastrzeżone
Tworzenie stron internetowych - Jellinek