Lek. dent. Maciej Kopiński

Bonding czy licówki?

Bonding, czyli odbudowa zębów materiałem kompozytowym, to coraz popularniejsza forma poprawy estetyki uśmiechu. Co warto wiedzieć przed podjęciem ostatecznej decyzji czy wybrać bonding czy może licówki? 

Zanim odpowiem na najczęstsze pytania pacjentów, którzy rozważają poprawę estetyki uśmiechu w gabinecie stomatologicznym, przypomnę że tak bardzo popularny ostatnio bonding to nic innego jak odbudowa zębów materiałem standardowo używanym do wypełnień ubytków próchnicowych (tzw. plomb). Więcej na ten temat pisaliśmy w jednym z naszych artykułów [tutaj]. W istocie bonding jest procedurą znaną od dawna, jednak dopiero wraz z poprawą jakości materiałów kompozytowych oraz udoskonaleniem technik protetycznych, w tym cyfrowych, znalazł on powszechne zastosowanie również w kompleksowych odbudowach zwarcia. Do podstawowych zalet bondingu należy szybkość wykonania, stosunkowo niska cena, brak konieczności preparacji (szlifowania) zębów i natychmiastowy efekt. Wśród podstawowych wad bondingu wymieniłbym ograniczoną żywotność, wytrzymałość i podatność na przebarwienia.

Oto najczęściej zadawane nam przez pacjentów pytania na temat bondingu:

Na ile wystarcza bonding?

Trwałość bondingu jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników. Prawidłowa higiena i przestrzeganie zaleceń lekarza wpływa na utrzymanie efektów bondingu nawet do kilkunastu lat. Największy wpływ na skrócenie tego czasu mają: bruksizm, nieprawidłowe nawyki (np. obgryzanie paznokci), palenie papierosów, spożywanie pokarmów przebarwiających zęby, gryzienie twardych pokarmów, nieregularne wizyty kontrolne u stomatologa i higienistki, nieprawidłowa higiena, niewydolność warunków zgryzowych, a także nieprawidłowe wykonanie bondingu lub niska jakość użytego materiału.

Czy bondingiem można wydłużyć zęby?

Za pomocą bondingu możemy zmienić kształt całych zębów lub ich fragmentów, również brzegów siecznych. Należy przy tym pamiętać, że każda zmiana wymiarów zęba ma swoje konsekwencje zgryzowe. Zwykle nie możemy wydłużyć wybranych zębów pozostając w obecnych warunkach zgryzowych, a wiec wiąże się to z koniecznością całościowej przebudowy zgryzu.

Wydłużanie wybranych zębów „na życzenie” zwykle kończy się ich ukruszeniem. Prawidłowo przeprowadzony zabieg poprawy estetyki zębów, w tym ich wydłużenia, zawsze musi być poprzedzony szczegółową analizą warunków zgryzowych i poprawnie zaplanowany. W niektórych sytuacjach warto rozważyć inny sposób wydłużania zębów, jakim jest gingiwoosteoplastyka (wydłużanie koron klinicznych zębów).

Czy bonding można wykonać na pierwszej wizycie?

Bonding możemy wykonać na pierwszej wizycie jedynie w przypadku drobnych korekt estetycznych, np. redukcja przebarwień, korekta brzegu siecznego czy zamknięcie szpary.

W większości przypadków wykonanie bondingu na pierwszej wizycie nie jest jednak możliwe ze względu na konieczność starannego zaplanowania odbudowy. Kompleksowa odbudowa zębów za pomocą bondingu wymaga wizyty konsultacyjnej, na której lekarz omawia z pacjentem jego potrzeby i oczekiwania, sprawdza warunki zgryzowe i aktualny stan zębów, a także wykonuje niezbędne skany i zdjęcia potrzebne do zaprojektowania nowego uśmiechu. W przypadku stwierdzenia ubytków lub konieczności leczenia kanałowego, potrzebne będą wizyty, które przygotują zęby do odbudowy. W przypadku stwierdzenia wad zgryzu zasadne będzie odpowiednie leczenie, tak aby odbudowa nie zniszczyła się zbyt szybko ze względu na nieprawidłowości w zgryzie.

Pacjent może również zdecydować się na tzw. mock-up, czyli odbudowę próbną, która da mu pewność, że wybrany kształt zębów spełnia jego oczekiwania estetyczne i funkcjonalne. Taka próba wymaga przygotowania i osobnej wizyty.

Jak dobieramy kolor bondingu?

Kolor bondingu wybieramy wspólnie z pacjentem indywidualnie w gabinecie stomatologicznym biorąc pod uwagę jego oczekiwania estetyczne. Robimy to w naturalnym świetle, analizując cały uśmiech pacjenta. Znaczenie ma również to, jakiej marki i rodzaju materiału kompozytowego używamy i jak zachowuje się on po utwardzeniu. Kolory mogą różnić się u różnych producentów.

Wybór koloru zależy nie tylko od preferencji estetycznych, ale również od konkretnej od sytuacji klinicznej – czy zęby na których wykonujemy bonding są przebarwione i w jakim stopniu oraz jaką mają budowę. Dobór koloru materiału kompozytowego to czynność bardzo precyzyjna.

Czy bonding pokryje zęby leczone kanałowo, poszarzałe?

Tak, ząb leczony kanałowo można odbudować techniką bondingu, jednak uzyskany efekt jest kwestią bardzo indywidualną. W przypadku pojedynczych zębów w odcinku estetycznym, które znacząco zmieniły kolor na ciemniejszy, jedyną satysfakcjonującą metodą odbudowy protetycznej może okazać się odbudowa ceramiczna, czyli korona lub licówka.

Czy bonding jest odwaracalny?

Teoretycznie bonding jest odwracalny, gdyż materiał kompozytowy można zdjąć, jednak w praktyce takie rozwiązanie nie jest stosowane. Zdjęcie kompozytu oznaczałoby pogorszenie wyglądu zębów, a zwykle oczekujemy efektu odwrotnego. W przypadku uszkodzenia bondingu możliwe rozwiązania to ponowna odbudowa kompozytowa lub ceramiczna.

Czy możliwe jest połączenie bondingu oraz koron lub licówek w jednym łuku zębowym?

Tak, jest to możliwe a czasem wręcz wskazane. Dzieje się tak np. kiedy w jednym łuku mamy zęby wymagające znacznej odbudowy oraz takie, które wymagają jedynie delikatnej korekty. W odcinku przednim możemy dokonać lekkiej korekty za pomocą bondingu, zaś zęby bardzo zniszczone odbudować za pomocą ceramiki.

Należy przy tym pamiętać, że materiał kompozytowy i ceramika to dwa różne materiały, które w bliskim sąsiedztwie mogą różnić się wyglądem. Drugą rzeczą, o której warto pamiętać jest fakt, że w przypadku chęci znacznie jaśniejszej odbudowy protetycznej niż naturalny kolor zębów, lepsze efekty od bondingu da ceramika, a więc korony lub licówki.

Czy można wykonać bonding przy protezie częściowej?

Tak, bonding bywa wręcz wskazany, aby poprawić utrzymanie protezy przez wyrównanie zębów lub ich uwypuklenie materiałem kompozytowym.

Z drugiej strony, w niektórych przypadkach, w miejscach szczególnie narażonych na działanie sił przenoszonych przez protezę, bonding może nie być wskazany ze względu na ryzyko uszkodzenia. Wówczas rekomendujemy odbudowę ceramiczną. 

Jakiej pasty do zębów używać po bondingu?

Po bondingu najlepiej używać pasty do zębów o niskiej ścieralności, która nie naruszy struktury kompozytu. Nie rekomendujemy past wybielających.

Wybielanie i bonding – jaka kolejność?

Zawsze najpierw wybielamy zęby, a następnie po min. 3 tygodniach wykonujemy bonding. Materiał kompozytowy nie jest podatny na zabiegi wybielające.

Czy można robić bonding będąc w ciąży?

Co do zasady większość zabiegów stomatologicznych, w tym bonding, można wykonywać w II trymestrze ciąży. W pierwszym i trzecim trymestrze rekomendujemy wykonywanie jedynie zabiegów ze wskazań medycznych.

Czy zęby odbudowane bondingiem należy regularnie polerować?

Zęby odbudowane metodą bodningu należy regularnie polerować, gdyż materiał kompozytowy jest porowaty i wraz z upływem czasu coraz bardziej podatny na przebarwienia.

Czy bonding ciemnieje i się kruszy?

Bonding jest wykonywany przy użyciu materiału kompozytowego, który w naturalny sposób, podobnie jak szkliwo, ulega zniszczeniu na skutek m.in. przebarwień i ukruszeń. Wygląd i trwałość bondingu jest kwestią indywidualną i zależy m.in. jakości stosowanego materiału kompozytowego i staranności jego wypolerowania, które należy powtarzać raz w roku.

Metodą odbudowy protetycznej trwalszą od bondingu jest odbudowa ceramiczna w postaci koron, licówek, onlay, inlay czy overlay.

Co robić, aby nie zniszczyć bondingu?

Aby zadbać o dobry wygląd i trwałość bondingu należy odpowiednio dbać o odbudowę. Na stan bondingu ogromny wpływ mają zaburzenia zgryzu, dlatego przed jego wykonaniem należy zadbać o prawidłową okluzję i ustabilizowanie warunków zgryzowych. Zasadne może być leczenie ortodontyczne czy implantologiczne. W przypadku bruksizmu po odbudowie niezbędne może być noszenie szyn zgryzowych zapobiegających ścieraniu zębów w nocy.

Kluczowe są regularne (co 6-12 mies.) wizyty kontrolne u stomatologa, który sprawdzi szczelność połączeń kompozytu z naturalnymi tkankami i wypoleruje kompozyt. Należy również regularnie usuwać osady nazębne w gabinecie higieny, co pomoże utrzymać satysfakcjonujący wygląd odbudowy. Warto unikać czynności potęgujących przebarwienia zębów, takich jak palenie tytoniu czy spożywanie pokarmów zawierających mocne barwniki (curry, czerwone wino, kawa). Podobnie jak w przypadku naturalnych zębów, istotna jest staranna higienizacja w domu, regularne nitkowanie i używanie odpowiedniej pasty do zębów. Pamiętajmy również o ograniczonej wytrzymałości materiałów kompozytowych – warto porzucić szkodliwe nawyki gryzienia, np. długopisów czy obgryzania paznokci oraz unikać gryzienia bardzo twardych pokarmów.