Nowa metoda poszerzania szczęki u dzieci: ekspander nakładkowy

Zbyt wąska szczęka może generować mnóstwo problemów: od utrudnień w oddychaniu, przez wady wymowy, po tzw. krzywe lub zatrzymane zęby. U młodych pacjentów poszerzenie szczęki odbywa się z pomocą różnego rodzaju aparatów. Ostatnio dołączył do nich nowoczesny, nakładkowy ekspander umożliwiający wczesną, skuteczną interwencję w rozwój szczęki.

Prawidłowy zgryz zaczyna się od właściwego rozwoju szczęki. Zbyt wąska szczęka to jeden z podstawowych, najczęstszych problemów ortodontycznych u dzieci. Poza aspektem estetycznym wąska szczęka może wpływać na różne nieprawidłowości, w tym zatrzymanie wyrzynania zębów stałych, wady wymowy, bezdechy, chrapanie i liczne nieprawidłowości zębowe, w tym tzw. „krzywe zęby”.

Poszerzanie szczęki u dzieci

Poszerzenie szczęki jest jednym z najczęstszych ruchów w leczeniu ortodontycznym. Może mieć ono charakter szkieletowy (co polega na rozsunięciu szwu podniebiennego) bądź zębowy, co sprowadza się do stymulacji przyrostu kości na szerokość i wychylenia zębów na zewnątrz).

Najłatwiej poszerzać szczękę u dzieci do 10. roku życia, gdyż do tego czasu kości szczęki rosną. W późniejszym wieku dzielący je szew pośrodkowy zarasta i u pacjentów dorosłych, po zakończonej fazie wzrostu, szkieletowe poszerzenie szczęki może nastąpić jedynie metodą operacyjną.

U dzieci szczękę można naprowadzić na prawidłowe tory rozwoju i wspomóc jej właściwy wzrost, bez wychylania zębów, za pomocą aparatów – stałych i ruchomych - zwanych ekspanderami. Jeśli uda nam się „wyprowadzić” szczękę do właściwej pozycji i rozmiaru, zniwelowanie „krzywych zębów” i eliminacja innych nieprawidłowości zębowych staje się najmniejszym problemem.

Ekspandery - aparaty do poszerzenia szczęki

Przy poszerzaniu szczęki posługujemy się najczęściej aparatami ortodontycznymi zakładanymi na podniebienie. Są to tzw. ekspandery. Tradycyjny ekspander przypomina kształtem motylka. Jego budowa opiera się zwykle o metalowe pierścienie, które obejmują zęby trzonowe, oraz obudowaną akrylowymi płytkami śrubę. Zadaniem rodziców jest samodzielne, stopniowe rozkręcanie śruby w warunkach domowych, w miarę poszerzania się łuku.

Istnieje kilka rodzajów ekspanderów. Mogą one być ruchome (wyjmowane) lub stałe. Do najpopularniejszych ekspanderów ruchomych, stosowanych u najmłodszych, kilkuletnich dzieci należą: płytka Schwarza i Bioblok. Warunkiem sukcesu w przypadku tego typu ekspanderów jest konsekwentne noszenie aparatu przez dziecko i systematyczna obsługa aparatu przez rodzica.

Ekspander może być również zamocowany na stałe – zacementowany do zębów lub zakotwiony szkieletowo, czyli zamontowany do podniebienia za pomocą mikroimplantów ortodontycznych. Ekspandery stałe to przede wszystkim aparaty Hyrax w różnych modyfikacjach. Stosujemy je głównie u starszych dzieci (od 10 r.ż.) i młodych dorosłych. Skutkiem ubocznym aparatów typu Hyrax opartych o zęby może być ich wychylenie, dlatego lepszym rozwiązaniem jest zwykle zakotwienie szkieletowe.

Do przygotowania tradycyjnych ekspanderów – zarówno stałych, jak i ruchomych, konieczne jest wykonanie u dziecka cyfrowego skanu wewnątrzustnego lub wycisku, co w przypadku najmłodszych dzieci bywa problematyczne.

Po uzyskaniu odpowiedniej szerokości łuku zębowego, zawsze następuje okres stabilizacji, co oznacza konsekwentne stosowanie retencyjnych aparatów ruchomych lub stałych (np. w formie łuku podniebiennego). W międzyczasie lekarz przystępuje zazwyczaj do drugiego etapu leczenia ortodontycznego, aparatem stałym lub nakładkowym, aby np. uszeregować zęby.

Nowość – ekspander nakładkowy do poszerzania szczęki

Najnowszym rozwiązaniem służącym do ekspansji łuków zębowych (szkieletowego poszerzenia szczęki) u najmłodszych, wciąż rosnących pacjentów, jest nakładkowy ekspander Invisalign. Urządzenie stanowi ciekawą alternatywę dla tradycyjnych ekspanderów podniebiennych, gdyż ma mniej ubocznych efektów w postaci wychylania zębów. Ekspandery nakładkowe nie wymagają wycisków – potrzebny jest jedynie cyfrowy, specjalistyczny skan wewnątrzustny.

Ekspandery nakładkowe to w zasadzie cały system składający się z serii wykonanych dla konkretnego pacjenta ruchomych nakładek (aktywnych i retencyjnych). Można je stosować w przypadku stłoczeń zębów, zgryzów krzyżowych i zbyt wąskich łuków zębowych. Ekspandery są drukowane w technologii druku cyfrowego 3D na indywidualne zamówienie i dlatego zawsze idealnie pasują do podniebienia i uzębienia małego pacjenta. Rodzic nie musi dokręcać tu żadnej śruby, gdyż ekspandery te po prostu wymienia się na nowe codziennie, po każdym przemieszczeniu kości o ok. 0,25 mm. Mali pacjenci korzystają z ekspandera 24 h/dobę, włącznie z czasem spożywania posiłków. Podczas użytkowania ekspandera nakładkowego zaleca się dokładne płukanie jamy ustnej wodą po każdym posiłku. Po zakończeniu fazy aktywnego poszerzania szczęki, stosuje się nakładkowe ekspandery retencyjne, które wymienia się co 2-4 tygodnie.

Po ustabilizowaniu pożądanego stanu szczęki można płynnie, w ramach tego samego systemu, przejść do ortodontycznego leczenia nakładkowego dla najmłodszych (więcej na ten temat pisałam tutaj), które pozwala wyeliminować u dziecka różnego rodzaju nieprawidłowości zębowe.

Wyboru aparatu do poszerzania szczęki zawsze dokonuje lekarz na podstawie szczegółowej diagnostyki. Ekspander musi być dobrany do wieku i rozwoju pacjenta, w tym stopnia zrośnięcia szwu pośrodkowego szczęki. Ważnym argumentem przy wyborze aparatu jest również świadomość młodego pacjenta i chęć do współpracy – zarówno dziecka, jak i rodziców.