Protezy osiadające składają się z płyty akrylowej oraz sztucznych koron zębów. Protezy te mogą występować w różnych wariantach:
- proteza częściowa osiadająca - ma zastosowanie w przypadku braku kilku lub kilkunastu zębów,
- proteza całkowita - ma zastosowanie w przypadku bezzębia (braku wszystkich zębów)
Protezy osiadające całkowite w jamie ustnej opierają się o błonę śluzową wyrostków zębodołowych, przedsionka i podniebienia i utrzymują się na podłożu dzięki siłom retencji oraz stabilizacji. Dodatkowo pacjenci stosują czasem wspomagająco specjalne kleje do protez.
Protezy osiadające częściowe mocowane są za pomocą specjalnych metalowych klamer mocowanych na zębach.
Protezy osiadające są dobrym sposobem odtworzenia efektu estetycznego, a także funkcji żucia, lecz posiadają istotne wady. Pacjenci mogą nie radzić sobie z gryzieniem twardych pokarmów, zwracają też uwagę, że proteza nie zawsze utrzymuje się w należytej pozycji. Protezy częściowe mogą przyspieszać utratę pozostałych zębów, zwłaszcza tych, na których znajdują się metalowe klamry mocujące.
Poza odbudową wszystkich zębów, proteza osiadająca może służyć rehabilitacji braków częściowych, jednak powinno to być rozwiązanie tymczasowe, służące adaptacji do nowych warunków zaistniałych w jamie ustnej. Proteza częściowa osiadająca powinna być po pewnym czasie zastąpiona innym rodzajem uzupełnienia protetycznego.
Protezy osiadające są, z pewnymi ograniczeniami, refundowane przez NFZ.
Protezy osiadające krok po kroku (przy bezzębiu):
1. Konsultacja i wyciski anatomiczne
Podczas pierwszej wizyty następuje badanie pacjenta oraz pobranie wycisków tzw. anatomicznych bezzębnej szczęki i żuchwy. Lekarz dodatkowo określa zasięg podłoża protetycznego, czyli miejsca, na którym będzie w przyszłości spoczywała płyta protezy, a także szczegółowo omawia z pacjentem wszystkie aspekty przygotowania i użytkowania tego typu protezy.
2. Wyciski czynnościowe
Druga wizyta to dostosowanie przygotowanych łyżek indywidualnych, czyli zaprojektowanych dla każdego pacjenta łyżek wyciskowych służących do pobrania wycisku czynnościowego. Jest to połączenie klasycznej procedury pobierania wycisku z jednoczesnym rejestrowaniem ruchów tkanek miękkich jamy ustnej. W tym celu lekarz umieszcza przygotowaną łyżkę indywidualną ze specjalną masą wyciskową w jamie ustnej, a następnie poleca pacjentowi wykonanie ruchów, takich jak szerokie otwarcie ust, oblizywanie warg, czy gwizdanie. Umożliwia to dokładne zaprojektowanie pobrzeży protezy w taki sposób, żeby uzyskać maksymalne przyssanie jej do podłoża.
3. Rejestracja centralnego zwarcia
Kolejna wizyta to rejestracja centralnego zwarcia. Jest to czynność, której celem jest zarejestrowanie położenia żuchwy względem szczęki w odpowiednim, najbardziej fizjologicznym stosunku przestrzennym. Pacjent ma w czasie wizyty umieszczone w jamie ustnej tzw. wzorniki zwarciowe, których odpowiednia modyfikacja służy lekarzowi do identyfikacji i rejestracji centralnego zwarcia. Podczas tej wizyty następuje wybór koloru zębów.
4. Kontrola protezy próbnej
Na następnej wizycie lekarz kontroluje protezę próbną, dzięki czemu w łatwy sposób można nanieść korekty w położeniu zębów, a także sprawdzić czy poprzednie ustalenia (centralne zwarcie) są w 100% trafne. W razie wystąpienia jakichkolwiek niedociągnięć, właśnie na tej wizycie następuje ich korekta.
5. Kontrola protezy właściwej
Po kilkudniowym oczekiwaniu pacjent otrzymuje gotową protezę. Lekarz kontroluje parametry protezy oraz udziela pacjentowi wskazówek dotyczących adaptacji, sposobu przechowywania i czyszczenia oraz harmonogramu wizyt kontrolnych. Należy z całą mocą podkreślić, że wizyta ta nie kończy leczenia. W ogromnej większości przypadków wraz z procesem tzw. osiadania protezy na podłożu, pojawiają się mniej lub bardziej nasilone dolegliwości, których wyeliminowanie jest możliwe właśnie na wizytach kontrolnych. Pierwszy etap użytkowania protez całkowitych to w zasadzie współpraca pacjenta z lekarzem, podczas której pacjent poznaje swoje nowe uzębienie i uczy się z nim funkcjonować, a lekarz na każdym kroku eliminuje pojawiające się niedogodności.
