Bonding zębów – co to jest i kiedy warto go wykonać?

Lek. dent. Daniel Surowiecki
Bonding – szybka naprawa
Bonding – od angielskiego „bond”, czyli spajać, łączyć - to poprawienie kształtu zębów za pomocą materiału kompozytowego, tego samego który jest standardowo używany do wypełnienia ubytków próchnicowych (tzw. plomby). Bonding jest szczególnie przydatny przy drobnych zmianach estetycznych, gdyż materiał nakładany jest „z ręki”, a więc na podstawie wizualnej i subiektywnej oceny lekarza co do kształtu odbudowywanego zęba. W praktyce bonding stosujemy do naprawy niewielkich niedoskonałości np. przebarwień czy ukruszenia brzegów siecznych czy powierzchni licowych zębów,  gdyż kolor materiału kompozytowego jest zbliżony do koloru naturalnej kości. Bonding stosujemy również przy likwidacji diastemy, jeśli pacjent nie jest zainteresowany licówkami. Wówczas przerwę między jedynkami wypełniamy za pomocą kompozytu osiągając w prosty i szybki sposób pożądany efekt wizualny. Bonding zębów zwykle nie wymaga znieczulenia, choć pacjenci o bardzo wrażliwych dziąsłach czy zębach mogą się na nie zdecydować. Po nałożeniu materiału na ząb, jest on utwardzany za pomocą lampy, tak jak w przypadku tradycyjnej „plomby”.

W trudniejszych przypadkach – flow injection
Jeśli sytuacja wymaga większej ingerencji i diametralnej zmiany kształtu zębów przy dobrych warunkach zwarciowych, bądź też w przypadku niewielkich zaburzeń zwarcia powstałych np. w wyniku obniżenia wypełnień zębów trzonowych, stosujemy technikę bondingu, zwaną flow injection. Przy flow injection przed zastosowaniem materiału kompozytowego wykonujemy projekt przyszłej odbudowy zwany nawoskowaniem (ang. wax-up). Wax-up można wykonać zarówno techniką cyfrową, jak i analogowo i stanowi on trójwymiarową wizualizację ostatecznego efektu leczenia. Zaakceptowany przez pacjenta projekt nowego uśmiechu w postaci modelu woskowego służy do wykonania matrycy (szyny silikonowej), do której wprowadza się materiał kompozytowy w postaci płynnej. Jego kolor jest dobierany do koloru zębów pacjenta. Następnie wypełnioną szynę przenosi się do jamy ustnej. Ostateczne, szczegółowe dopracowanie estetyczne zębów odbywa się w jamie ustnej pacjenta. Warto pamiętać, że wybielanie zębów po bondingu nie jest możliwe, gdyż kompozyt się nie wybiela.

Różnice między bonding a flow injection
Nie ma jednoznacznej nomenklatury odnoszącej się do metod odbudowy zębów materiałami kompozytowymi. W praktyce określenie bonding jest często stosowane wymiennie z określeniami „odbudowa kompozytem” czy anglojęzycznym „flow injection”. Aby uniknąć nieporozumień można przyjąć, że bonding jest ogólnym synonimem odbudowy kompozytowej i jest co do zasady wykonywany „z ręki”, przy niewielkich zmianach estetycznych, zaś flow injection jest techniką bondingu i zawsze odbywa się na podstawie projektu (tzw. wax-up) z użyciem szyny silikonowej. Bonding pozwala uzyskać jedynie efekt wyrównania poprzez wypełnienie lub wyrównanie drobnych niedoskonałości. Flow injection pozwala odbudować ząb z dużo większą precyzją i zastosować materiał kompozytowy nawet w przypadku niewielkich zmian funkcjonalnych.

Ile kosztuje bonding?
Wielu pacjentów pyta, czy bonding jest tańszy niż flow injection. Sprawa nie jest oczywista – ostateczny koszt odbudowy zależy bowiem od rodzaju i wielkości ubytku. Może być tak, że odbudowa „z ręki” przy skomplikowanym ubytku będzie wymagała więcej czasu, bo lekarz bardzo precyzyjnie będzie musiał nakładać i modelować materiał kompozytowy. Wówczas wax-up i matryca pod odbudowę flow injection znacznie przyspieszy proces i zniweluje potencjalną różnicę w cenie. Flow injection jest metodą tańszą od odbudowy z porcelany, ma też o wiele więcej wad.

Wady i zalety bondingu
Do zalet bondingu i flow injection można zaliczyć ich bezinwazyjność. Zębów nie trzeba specjalnie opracowywać (szlifować), zabiegi są krótkie, bezbolesne, a efekt natychmiastowy. Do wad należy wytrzymałość tego rodzaju odbudowy – kompozyt jest materiałem tymczasowym, ulega starciom, przebarwieniom, przez co zachowuje swoją estetykę jedynie przez kilka lat (zwykle 3-5 lat). Po tym czasie odbudowy kompozytowe należy odświeżyć lub wymienić na nowe. Dużo lepszym, bo trwalszym i bardziej estetycznym rozwiązaniem są protetyczne odbudowy porcelanowe – licówki, korony, on-laye, in-laye. Estetyka porcelany, jej przezierność oraz wytrzymałość są nieporównywalnie wyższej jakości niż materiału do wypełniania ubytków.

Bonding czy porcelana?
Wybierając rodzaj odbudowy zębów warto pamiętać o tym, że choć ostateczna decyzja należy do pacjenta, to warto wysłuchać rekomendacji lekarza, najlepiej specjalizującego się w protetyce stomatologicznej, który na podstawie badania klinicznego i radiologicznego dokonuje kwalifikacji danego przypadku i przedstawia możliwe opcje leczenia. U pacjentów młodych, ze zdrowymi zębami z zachowaną prawidłową funkcją zwarcia, którzy chcą jedynie poprawić drobne wady estetyczne, bonding może być dobrym rozwiązaniem, natomiast w przypadku kompleksowej, wielopłaszczyznowej odbudowy zniszczonych zębów zdecydowanie warto zainwestować w odbudowę porcelanową. Możliwe jest również łączenie technik odbudowy: flow injection z porcelaną (np. zęby w przednim odcinku odbudowujemy za pomocą licówek, zaś w tylnym kompozytu), jednak taka odbudowa powinna z założenia mieć charakter przejściowy. Aby uzyskać trwały i spójny efekt najlepiej docelowo wymienić część kompozytową na porcelanę.