Co to jest diastema i jak ją zlikwidować?

lek. dent. Anastazja Skąpska
Diastema, zwana powszechnie „szparą między jedynkami”, jest najczęściej defektem estetycznym, ale może być również związana z wadą zgryzu. Od przyczyny jej wystąpienia oraz preferencji pacjenta zależy czy i jaką metodą możemy ją usunąć.


Skąd się bierze diastema?
Przyczyną powstawania diastemy jest najczęściej przerost wędzidełka wargi górnej lub jego zbyt niski przyczep. Z tego względu już w okresie niemowlęcym warto skonsultować jego budowę z położną lub lekarzem, a w razie potrzeby wykonać zabieg podcięcia wędzidełka. Starsze dzieci i dorośli mogą po takim zabiegu wymagać leczenia ortodontycznego, aby zamknąć powstałą lukę. U młodszych dzieci przestrzeń może się zamknąć sama.
Do czasu pełnej wymiany uzębienia z mlecznego na stałe, diastemy nie należy zamykać.  w okresie dziecięcym (do ok. 10 roku życia) diastema jest uznawana za normę fizjologiczną, a wręcz jest korzystna, gdyż świadczy o tym, że w łuku zębowym pozostaje wystarczająco dużo miejsca dla zębów stałych.
Charakterystyczna przerwa między jedynkami może być również skutkiem braku siekaczy bocznych (tzw. dwójek) lub mikrodoncją (czyli nieproporcjonalnie małymi zębami).

Czy diastemę należy leczyć?
Zdania na temat tego, czy robić coś z diastemą czy nie, są podzielone, zarówno wśród pacjentów, jak i lekarzy.  Wiele znanych osób – aktorów, muzyków czy nawet modelek –uczyniło z diastemy swój znak rozpoznawczy. Są wśród nich m.in. Vanessa Paradis, Arnold Schwarzenegger, Eddie Murphy, Madonna, Seal, Tomasz Karolak, Kate Moss czy Lara Stone.
Poza preferencjami estetycznymi pacjenta, sposób postępowania z diastemą zależy od przyczyny jej zaistnienia. Jeśli diastema nie wynika z wady zgryzu, czyli zachowany jest prawidłowy zgryz i wymowa, nie ma wskazań do leczenia. W wielu przypadkach, np. przy dużej diastemie (> 2mm szerokości), bywa ona jednak skorelowana z wadą zgryzu. Wówczas może to prowadzić do problemów z prawidłową wymową i sprzyjać stłoczeniu pozostałych zębów oraz chorobom przyzębia. W takich przypadkach zwykle leczymy diastemę ortodontycznie. Jeśli natomiast zgryz jest prawidłowy, a pacjent po prostu źle czuje się z diastemą i stanowi ona dla niego problem estetyczny, diastemę można zlikwidować metodami protetycznymi.

Jak pozbyć się diastemy?
W ortodontycznym leczeniu diastemy stosuje się aparaty stałe, ruchome lub nakładkowe. Terapia bywa czasochłonna, a po jej zakończeniu zwykle potrzebna jest retencja w celu utrzymania efektów. Leczenie ortodontyczne bywa czasem niezbędne, na przykład przy diastemie zbieżnej - kiedy korzenie siekaczy są oddalone, natomiast korony zbliżają się do siebie - lub rozbieżnej (odwrotnie).
Natomiast w leczeniu protetycznym możemy zastosować dwie metody. Pierwsza to licówki ceramiczne (czyli cienkie porcelanowe płatki) naklejane na siekacze. Drugi sposób to korekta kształtu zębów i zamaskowanie diastemy materiałem kompozytowym (tzw. bonding). W przypadku małej diastemy spokojnie można rozważyć kompozyt, ale pacjentom z większą diastemą, zdecydowanie rekomenduję licówki.
Licówki to rozwiązanie droższe, ale również zdecydowanie bardziej trwałe i efektowne, gdyż porcelana idealnie imituje naturalny ząb. Bonding z użyciem materiału kompozytowego jest rozwiązaniem szybszym i tańszym, ale mniej trwałym. Kompozyt może z czasem ulec ukruszeniu lub odbarwieniu i dlatego zwykle trzeba co jakiś czas go wymieniać.
Zarówno licówki, jak i bonding, są metodami skutecznymi, a wybór jednej z nich zawsze warto skonsultować z protetykiem stomatologicznym, który oceni warunki zgryzowe i dobierze optymalne rozwiązanie.