Implantacja nawigowana i szablony chirurgiczne

Lek. dent. Michał Karpiński, specjalista chirurgii stomatologicznej, implantolog
Implantacja nawigowana to sposób planowania i realizacji zabiegów wszczepiania implantów z wykorzystaniem programów komputerowych i technologii druku 3D. Rozwiązanie pozwala sprawnie i precyzyjnie wyznaczyć umiejscowienie implantu w kości, co przyspiesza zabieg i minimalizuje ryzyko powikłań. Na czym dokładnie polega tzw. implantacja nawigowana w stomatologii?

 Implanty zębowe to coraz powszechniejszy i jak dotąd najdoskonalszy sposób odbudowy  korzeni zębów. Po osadzeniu na implantach koron protetycznych pacjent zyskuje stabilne, mocne uzębienie zbliżone do naturalnego. Od wszczepienia pierwszego implantu na świecie minęło już ponad 50 lat, a metody wykonywania zabiegów implantacji ewoluują wraz z postępem technologicznym.

Czemu służy technologia w implantoprotetyce?
Do niedawna sposób wprowadzenia implantu do kości bazował w głównej mierze na wiedzy, doświadczeniu i intuicji chirurga. Dziś coraz rzadziej zabiegi te wykonywane są przez lekarzy „z wolnej ręki”. Zamiast tego lekarz podąża, jak samochód do celu, według nawigacji i ustalonego planu. Technologia komputerowa, w tym druk 3D, pomaga lekarzowi bardzo precyzyjnie zaplanować zabieg na ekranie komputera, a następnie przenieść ten plan na realne pole operacyjne.
Projektowanie trakcji i pozycji implantu jest dość trudnym zadaniem o fundamentalnym znaczeniu. Późniejsze, ewentualne przeciążenia związane z nieprecyzyjnym ustawieniem wszczepu pod koroną mogą powodować m.in. zaburzenia okluzji, o których szerzej pisaliśmy tutaj, a także szysze niszczenie zębów czy recesje dziąseł. Od precyzji osadzenia implantu w kości, jego kąta i położenia, w dużej mierze zależy sukces zabiegu, stabilność i żywotność całej odbudowy implantoprotetycznej. Można sobie wyobrazić, że implant wprowadzony „z ręki” będzie obarczony większym ryzykiem niż implant wprowadzony według przygotowanego na podstawie trójwymiarowych zdjęć szablonu chirurgicznego. Nie ma tu przypadku – wszystko jest dokładnie obliczone i ustawione. Jak to się odbywa?

Cyfrowe planowanie wszczepienia implantu
Proces planowania zabiegu rozpoczyna się od wykonania pacjentowi tomografii komputerowej i skanów wewnątrzustnych (a w niektórych przypadkach tradycyjnych wycisków). Dzięki tym narzędziom przenosimy widok warunków anatomicznych do komputera. Na ekranie lekarz uzyskuje bardzo precyzyjny obraz i już na etapie projektowania dowiaduje się o ewentualnych trudnościach związanych z budową anatomiczną pacjenta.

Dzięki trójwymiarowym obrazom można z wyprzedzeniem z dużą dokładnością dobrać odpowiedni rodzaj i wielkość wszczepu, określić kąt i głębokość jego położenia w kości, a także dobrać adekwatne rodzaje wierteł. Analiza uwzględnia obciążenia oraz położenie przyszłych koron. W ten sposób powstaje szczegółowy projekt pod szablon chirurgiczny.

Co to jest szablon chirurgiczny?

Szablon chirurgiczny to rodzaj wydrukowanej w technologii 3D nakładki z otworami, przez które zostaną wykonane nawierty w kości. Dokładnie wyznacza on pole operacyjne, na którym lekarz pracuje podczas zabiegu. Szablon chirurgiczny jest spersonalizowany i wykonany w specjalnym programie komputerowym, a następnie wydrukowany za pomocą drukarki 3D. Dzięki szablonowi chirurgicznemu jesteśmy w stanie precyzyjnie przenieść wirtualny plan implantacji na pole zabiegowe.
Szczególnego znaczenia nabiera to przy zabiegach w trudnych warunkach anatomicznych czy małej ilości kości. Jednak to nie wszystko – specjalne oprogramowanie pomaga również zaplanować ewentualne zabiegi towarzyszące implantacji, np. sterowaną regenerację kości (ang. Guided Bone Regeneration - GBR), a także przygotować tymczasowe uzupełnienia protetyczne.

Implantacja nawigowana – krok po kroku
Zabieg wszczepienia implantu w typowych warunkach anatomicznych odbywa się według następującego protokołu:

• na pierwszej wizycie przeprowadzamy konsultację i wywiad z pacjentem, wykonujemy tomografię komputerową oraz skan wewnątrzustny, oceniając możliwości wszczepienia implantu. W razie potrzeby wykonywany jest wycisk protetyczny;
• pomiędzy pierwszą a drugą wizytą projektowany jest plan zabiegu wraz z wydrukiem szablonu implantologicznego, a często również tymczasowa odbudowa protetyczna;
• na drugiej wizycie odbywa się zabieg – po znieczuleniu miejscowym pacjenta, wykonujemy nawiert (-y) według szablonu znajdującego się już w jamie ustnej pacjenta. Aby przyspieszyć proces gojenia rany często wykorzystujemy odwirowane osocze bogatopłytkowe uzyskane z krwi pacjenta pobranej bezpośrednio przed zabiegiem. Na ranę zakładane są szwy. W wielu przypadkach możliwe jest natychmiastowe obciążenie implantu tymczasową, przygotowaną wcześniej koroną protetyczną (o czym pisaliśmy tutaj). Po okresie pełnego wygojenia (2-4 mies.) na implantach mocowana jest docelowa odbudowa protetyczna.
  
  

Korzyści z implantacji nawigowanej
Cyfrowe projektowanie zabiegów implantacji to jedno z najnowocześniejszych rozwiązań we współczesnej stomatologii. Szablony chirurgiczne zdecydowanie zwiększają precyzję wykonania zabiegu, a ryzyko błędu zostaje zminimalizowane. Zabieg staje się bardziej przewidywalny, a przez to bezpieczniejszy. Technologia pozwala na perfekcyjne umiejscowienie implantu względem otaczających zębów oraz optymalne wykorzystanie panujących warunków kostnych. W dłuższej perspektywie szablony pomagają ograniczyć ryzyko uszkodzenia prac protetycznych i zaniku kości wokół implantu. Pacjent zyskuje większą pewność, że efekt końcowy będzie trwały i satysfakcjonujący.

Biorąc pod uwagę fakt, że dziś niemal każdy producent implantów umożliwia zastosowanie szablonów chirurgicznych z pełną nawigacją, nie widzę powodu, aby nie stosować tej metody. Niemniej jednak, nie każdy przypadek wymaga zastosowania szablonu, a decyzję każdorazowo podejmuje lekarz implantolog w oparciu o wyniki badań diagnostycznych.