Kortykotomia – zabieg, który może przyspieszyć leczenie ortodontyczne i ułatwić trudne ruchy zębów

Coraz więcej osób w dojrzałym wieku decyduje się na leczenie ortodontyczne. Po zakończonym wzroście kości trudniej jednak o pewne ruchy zębów niż u dzieci czy nastolatków. Jedną z metod wspomagających leczenie ortodontyczne jest kortykotomia – zabieg chirurgiczny, który powoduje zmniejszenie oporu kostnego, co ułatwia pewne ruchy zębów i skraca czas leczenia.

Współczesna ortodoncja jest dziedziną interdyscyplinarną, co oznacza, że wykorzystuje różne specjalizacje i nowoczesne techniki leczenia stomatologicznego w celu osiągnięcia jak najlepszego efektu końcowego. Jedną z nich jest kortykotomia.

Co to jest kortykotomia?
Kortykotomia to zabieg chirurgiczny polegający na selektywnym, precyzyjnym nacinaniu blaszki kostnej stanowiącej główny „hamulec” ruchu zębów. Nacięcie kości pozwala na jej „rozluźnienie” i zmniejszenie oporu, co skutkuje możliwością szybszego przesunięcia zębów w pożądane miejsca. Tego typu naruszenie ułatwia  tzw. trudne ruchy ortodontyczne, a jednocześnie pobudza tkankę do szybszej przebudowy i „okrycia” korzenia przesuniętego zęba.

Kortykotomia w ortodoncji i periodontologii
Kortykotomia jest coraz częściej stosowana jako zabieg wspomagający leczenie ortodontyczne. Skraca czas leczenia ortodontycznego nawet do jednej trzeciej poprzez przyspieszenie ruchu zębów w pierwszym okresie leczenia. Zabieg wspomaga rozszerzenie łuków zębowych, co stwarza miejsce na rozładowanie stłoczeń bądź ułatwia przesuwanie zębów w celu zamknięcia luki. Dzięki temu możemy uzyskać większy zakres przemieszczeń zębów. Decydując się na zabieg kortykotomii warto pamiętać, że przez 3-4 miesiące wizyty u ortodonty w celu wymiany łuków bądź nakładek ortodontycznych będą odbywały się częściej, aby optymalnie wykorzystać ten sprzyjający pracy zębów czas .
Planując leczenie ortodontyczne warto rozważyć przeprowadzenie kortykotomii również z tego powodu, że  zmniejsza ona ryzyko recesji dziąseł po leczeniu ortodontycznym. Dlaczego? Otóż ortodontyczne poszerzenie łuku zębowego wiąże się z możliwością powstania niewielkich ubytków w kości (dehiscencji), które uważane są za czynnik predysponujący do wystąpienia powikłań w postaci recesji dziąsła.

Na czym polega zabieg kortykotomii?
Kortykotomia polega na wykonaniu nacięć w blaszce przedsionkowej wyrostka zębodołowego pomiędzy i czasami nad korzeniami zębów. Celem  zabiegu jest sprowokowanie czasowej osteopenii (obniżenia mineralnej gęstości kości)  i zwiększonego obrotu kostnego. Skutkiem wystąpienia tych reakcji jest zmniejszenie oporu kostnego po przyłożeniu siły ortodontycznej. W ten sposób  ułatwiamy przesuwanie zębów wraz z przyległą do korzenia zdemineralizowaną macierzą pozakomórkową. Przesuwanie korzeni wraz z otaczającą tkanką kostną zmniejsza prawdopodobieństwo powstania ubytków blaszki kostnej i w konsekwencji recesji dziąsła. W dostępnym piśmiennictwie brak jest jednak danych oceniających zmiany w obrębie wyrostka zębodołowego po leczeniu ortodontycznym wspomaganym zabiegiem kortykotomii.

Kiedy zalecamy kortykotomię?
Zabieg kortykotomii proponujemy pacjentom, u których występują znaczne stłoczenia zębów i/lub zęby zatrzymane. Jest on pomocny przy zamykaniu szpar poekstrakcyjnych i znaczących wadach zgryzu (zgryz krzyżowy, głęboki, wady III klasy). Wskazaniami do kortykotomii są również resorpcje korzeni, intruzje, ekstruzje, mezjalizacja, dystalizacja zębów trzonowych, grupowa czy deficyt wymiaru poprzecznego w zakresie wyrostka zębodołowego.

Ile trwa kortykotomia?
Zabieg kortykotomii trwa około 1.5 godziny (zależnie od zasięgu zabiegu - możliwy jest zabieg na segment oraz na pełen łuk zębowy) i jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym przez lekarza periodontologa lub chirurga stomatologicznego. Do wykonania kortykotomii używano kiedyś wyłącznie wierteł chirurgicznych. Obecnie stosuje się nowoczesne urządzenia do piezochirurgii (skaler piezoelektryczny). Korzyści wynikające z zastosowania piezochirurgii w ortodoncji to selektywne cięcie wyłącznie tkanki kostnej (bez naruszenia nerwów, naczyń i błony śluzowej), dezynfekcja rany dzięki zjawisku kawitacji, zmniejszenie krwawienia śródzabiegowego oraz szybsze gojenie rany. Zabieg wykonuje się najczęściej tydzień po założeniu aparatu ortodontycznego. Mogą po nim wystąpić ból, obrzęk i opuchlizna, które zwykle ustępują kilka dni po zabiegu.