Onlay, inlay, overlay - pomiędzy plombą a koroną

Lek. dent. Aleksandra Warzocha
Kiedy ząb jest zniszczony zbyt mocno, aby pozostawić w nim zwykłe wypełnienie kompozytowe (tzw. plombę), ale nie aż tak mocno, aby szlifować go pod koronę protetyczną, wówczas z pomocą przychodzą tzw. wkłady i nakłady koronowe. W zależności od umiejscowienia i rozległości ubytku mamy do dyspozycji wypełnienia typu onlay, inlay i overlay. Atutem tych nowoczesnych rozwiązań protetycznych jest wytrzymałość, żywotność i szczelność.

Czym są inlay Onlay i overlay?
Jeszcze do niedawna pcjenci z ubytkami spowodowanymi próchnicą lub innymi czynnikami (np. urazem) mieli do wyboru dwa rodzaje uzupełnień: tzw. plomby (wykonywane niegdyś z amalgamatu, a dziś z kompozytu) oraz korony protetyczne. Mniej więcej od początku XXI wieku, wraz z rozwojem technologii CAD-CAM popularność zaczęły zdobywać uzupełnienia innego typu - tzw. wkłady i nakłady koronowe.
Można powiedzieć, że są to szyte na miarę fragmenty zęba, przygotowywane w laboratorium protetycznym z różnych materiałów, np. kompozytu czy porcelany. Wyboru materiału, z którego zostanie wykonane uzupełnienie, dokonuje lekarz dentysta, indywidualnie w zależności od sytuacji klinicznej pacjenta. Ze względu na zasięg i rozległość, wyróżniamy wkłady typu inlay, onlay
Dobrze wykonany wkład pozwala na uzyskanie efektu estetycznego i funkcjonalnego odpowiadającego naturalnym tkankom zęba przez długi okres czasu. overlay.

Kiedy wykonujemy wkłady i nakłady koronowe?
Odbudowy typu inlay, onlay czy overlay wykonujemy  w sytuacjach:

• kiedy z powodu próchnicy został utracony jeden lub więcej guzków zęba lub ściana(y) zęba;

Prawidłowa odbudowa tych fragmentów korony zęba jest niezwykle istotna. Często zwykłym bezpośrednim wypełnieniem (tzw. plombą) nie jesteśmy w stanie precyzyjnie odbudować utraconych guzków i ścian zębowych, a wówczas zęby przeciwstawne mogą stopniowo przechylać się i wysuwać z kości szukając ze sobą kontaktu, co zaburza okluzję, czyli zwarcie, o czym szczegółowo pisałam tutaj. Odbudowa typu onlay umożliwia odtworzenie prawidłowych warunków zwarciowych i powoduje, że odbudowany ząb idealnie wpasuje się w zgryz.

• kiedy ząb jest tak bardzo zniszczony, że zwykłą plombą nie da się odbudować punktów stycznych pomiędzy sąsiadującymi zębami;

Taka sytuacja powoduje u pacjenta dyskomfort. Resztki pokarmu nieustanne zalegają pomiędzy zębami i trudno je oczyścić. Przyspiesza to powstawanie próchnicy w tym miejscu oraz przyczynia się do stanu zapalnego dziąseł i przyzębia.

• w zębach leczonych kanałowo;

Zęby leczone kanałowo stają się martwe, co powoduje osłabienie ich struktury. Zwiększa to ryzyko pęknięcia lub złamania zęba. Jeżeli ząb pęknie w niekorzystnym miejscu często jedynym rozwiązaniem jest jego ekstrakcja. Wkłady lub nakłady koronowe pomagają wzmocnić martwy ząb, a tym samym ograniczyć ryzyko jego utraty.

Onlay – czy trzeba szlifować?
Niepodważalną zaletą nakładów typu onlay jest brak konieczności szlifowania wszystkich ścian zęba. W przeszłości, gdy do dyspozycji mieliśmy tylko odbudowy za pomocą „plomby”, lub korony protetycznej, w sytuacji gdy pierwsza opcja nie była możliwa, pozostawała nam odbudowa za pomocą korony protetycznej, co wiązało się z oszlifowaniem zęba ‚dookoła’. Dziś, odbudowy typu onlay umożliwiają nam odbudowę tylko i wyłącznie utraconych tkanek zęba, z pozostawieniem tych zdrowych, co oznacza mniej szlifowania.
Bywają jednak sytuacje, w których ząb jest tak bardzo zniszczony, że wykonanie odbudowy typu onlay nie jest już możliwe. Wówczas stosujemy korony protetyczne. 

Onlay – potrzebne dwie wizyty
O tym, czy w danym zębie może być wykonane wypełnienie bezpośrednie (tzw. plomba), czy też zasadne jest wykonanie odbudowy typu onlay bądź też korony protetycznej, decyduje lekarz dentysta na podstawie badania klinicznego oraz zdjęcia CBCT (tomografii komputerowej). Aby wykonać onlay lekarz dentysta w pierwszej kolejności preparuje, czyli przygotowuje powierzchnię zęba, tak aby odbudowa idealnie do niego pasowała. Następnie wykonywane są skany wewnątrzustne lub wyciski analogowe. Skany lub wyciski przesyłane są do pracowni protetycznej, która przygotowuje „szyty na miarę” wkład lub nakład, precyzyjnie odtwarzając brakujący fragment zęba. Do czasu kolejnej wizyty pacjent zostaje zaopatrzony w  uzupełnienie tymczasowe. Na kolejnej wizycie lekarz dentysta cementuje odbudowę.

 Onlay mocniejszy niż plomba?
Warto mieć na uwadze, że rozległa i głęboka próchnica powoduje dużą utratę tkanek własnych zęba. Duże ubytki próchnicowe  osłabiają wytrzymałość mechaniczną zęba nawet o 63%. A kiedy w zębie występowała nie tylko rozległa próchnica, ale również był on leczony kanałowo,  wówczas mierzymy się z utratą wytrzymałości mechanicznej aż o 82%! W takich sytuacjach „plomby” bywają rozwiązaniem ryzykownym. Uzupełnienia typu inlay, onlay czy overlay nie tylko odbudowują, ale również wzmacniają korony zębów. Są również o wiele bardziej odporne na ścieranie niż zwykłe „plomby”.