Recesja dziąseł – jak leczyć odsłonięte szyjki zębów?

Recesja dziąseł to sytuacja, w której dochodzi do odsłonięcia szyjek i powierzchni korzeni zębów, które prawidłowo powinny być pokryte dziąsłem. Recesji dziąseł często można zapobiec, ale jeśli już do niej dojdzie, warto wdrożyć odpowiednie leczenie, bowiem jest to problem nie tylko natury estetycznej.  Do jakiego specjalisty zwrócić się z problemem recesji dziąseł i czy recesję można w ogóle wyleczyć?

 Zwiększona wrażliwość i tkliwość zębów oraz wrażenie optycznego wydłużenia korony zęba to najczęściej zauważane przez pacjentów objawy recesji dziąseł. Schorzenie polega na cofnięciu się linii dziąsła i odsłonięciu korzeni,  które normalnie powinny znajdować się pod dziąsłem. Pacjenci z recesją dziąseł często skarżą się na przeszywający ból przy szczotkowaniu zębów oraz jedzeniu zimnych pokarmów czy napojów. Wynika to z faktu, że szyjki zębowe są wrażliwe na bodźce. W prawidłowej sytuacji osłania je dziąsło.
W zależności od stopnia zaawansowania wyróżnia się cztery klasy recesji dziąseł. Pacjenci zakwalifikowani do dwóch pierwszych klas mają najlepsze rokowania.

Powody recesji dziąseł
Recesja dziąseł może pojawić się u osób w różnym wieku, lecz jej  ryzyko wzrasta z wiekiem. Problem może dotyczyć jednego lub kilku, a nawet wszystkich zębów, i mieć różne przyczyny. Bardzo często schorzenie dotyczy osób zaniedbujących lub prowadzących nieprawidłową higienę jamy ustnej. Do cofnięcia dziąseł i odsłonięcia korzeni zębów prowadzą również urazy, parafunkcje (np. zaciskanie zębów) i niewłaściwa higiena (np. zbyt silne szczotkowanie, nieprawidłowe czyszczenie nicią). Recesje mogą być też pochodną wad zgryzu, również leczonych, czy innych schorzeń stomatologicznych, w tym zapalenia przyzębia (tzw. paradontoza). Czynnikami predysponującymi do recesji dziąseł może być nieprawidłowe położenie zęba w łuku (np. przesunięcie w kierunku przedsionkowym) lub nieprawidłowości w budowie anatomicznej i położeniu wędzidełka (np. wędzidełko wrastające pomiędzy zęby czy w dziąsło brzeżne). Istotny jest również biotyp dziąsła, głównie jego grubość.

Konsekwencje recesji dziąseł
Odsłonięte szyjki i fragmenty korzeni zębowych mają znaczenie nie tylko dla estetyki uśmiechu, ale niosą ze sobą szereg przykrych dolegliwości i konsekwencji zdrowotnych. Zęby stają się nadwrażliwe, a pacjent odczuwa wspomniany wcześniej ból związany z oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Odsłonięte szyjki narażone są na próchnicę bardziej niż pokryte grubszym szkliwem korony zęba. 

Odsłonięte szyjki zębowe – od czego zacząć?
W przypadku stwierdzenia pierwszych symptomów recesji dziąseł pierwszym krokiem jest znalezienie i wyeliminowanie czynników powodujących ten stan. Pomoże w tym lekarz dentysta, najlepiej specjalizujący się w chorobach dziąseł i przyzębia, czyli periodontolog. W przypadku recesji o mniejszym stopniu zaawansowania może okazać się, że wystarczy kontrola pod okiem specjalisty oraz wyeliminowanie czynników predysponujących, w tym zmiana sposobu szczotkowania, zmiana szczoteczki i pasty do zębów. Czasami jest to jednak niewystarczające, zwłaszcza w przypadku recesji, które postępują. Jeżeli coraz większa część korzenia ulega odsłonięciu, pacjent cierpi na nadwrażliwość lub planowane jest leczenie ortodontyczne czy protetyczne, wtedy wskazane jest leczenie. Może to być leczenie zachowawcze, wtedy lekarz przystąpi do  pokrycia recesji materiałem kompozytowym, co zminimalizuje nadwrażliwość i zakryje odsłoniętą część zęba, lub leczenie chirurgiczne.

Przeszczep dziąsła – kiedy leczenie zachowawcze nie wystarcza
Gdy problem jest bardziej złożony, a w obrębie szyjek zębowych występują poważne zmiany próchnicowe i niepróchnicowe, zasadne mogą okazać się bardziej inwazyjne metody leczenia. Ogólnie ujmując polegają one na umożliwieniu regeneracji tkankom przyzębia. Lekarz może pokryć niepotrzebnie odkrytą część zęba dziąsłem z użyciem przeszczepu z podniebienia lub bez. W zależności od zaawansowania i wskazań stosuje się różne metody. Zarówno „naciąganie” dziąseł na odsłonięte korzenie, jak i przeszczep z podniebienia, są skutecznymi metodami, jednak nie zawsze pełne pokrycie korzenia będzie możliwe. Szczególnie dotyczy to recesji typu 3  i 4 wynikających z utraty przyczepu w przestrzeniach międzyzębowych. 

Jak przeciwdziałać recesji dziąseł
Zgodnie z zasadą „lepiej zapobiegać niż leczyć” warto włożyć wysiłek w zapobieganiu recesji dziąseł lub powstrzymaniu ich na wczesnym etapie.  Do procesu cofania się dziąseł i zaniku ich tkanki dochodzi zwykle powoli. Zmiany mogą być stopniowe i mało zauważalne, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne u stomatologa, który jest w stanie zauważyć symptomy recesji we wczesnym stadium. Drugą kluczową sprawą jest regularna, profesjonalna higienizacja. Skaling i piaskowanie zębów w gabinecie stomatologicznym pozwoli uniknąć gromadzenia się płytki nazębnej, a tym samym zmniejszy ryzyko stanów zapalnych dziąseł. Czasem wystarczy zwrócenie uwagi na sposób higienizacji. Wielu pacjentów zbyt mocno szczotkuje zęby używając przy tym szczoteczek o zbyt twardym włosiu, co powoduje regularne urazy tkanek miękkich. Stąd już krótka droga do cofania dziąseł. Ważna jest nie tylko siła nacisku szczotkowania, ale również jego technika.

Jeśli do recesji dochodzi w wyniku wystąpienia wad zgryzu, zasadna jest konsultacja z ortodontą i odpowiednie leczenie, które ustawi zęby we właściwej pozycji. Jeśli mamy wątpliwości, co w danym przypadku powoduje cofanie linii dziąseł, najlepiej skonsultować to z lekarzem periodontologiem, który oceni stan przyzębia i zaleci właściwe postępowanie, nawet jeśli będzie to jedynie wymiana szczoteczki. Najważniejsze, aby zmienić ją w odpowiednim czasie, zanim będzie za późno.