Szyny zgryzowe – czym rożni się szyna relaksacyjna od repozycyjnej?

Dr n. med. lek. dent. Anastazja Skąpska
Szynoterapia w stomatologii to zastosowanie różnego rodzaju ruchomych szyn wewnątrzustnych, najczęściej w celu relaksacji mięśni żucia i zapobieganiu zniszczeniu zębów.  Należy pamiętać, że szyny mają różne funkcje i parametry i  dlatego nie wolno stosować ich zamiennie. W naszej klinice stosujemy szyny ochronne (relaksacyjne) i repozycyjne. Czym się różnią i w jakich przypadkach je zalecamy?

Szyny zgryzowe to specjalne nakładki na zęby wykonane z tworzywa sztucznego, których celem jest najczęściej ochrona zębów przed ścieraniem. Szyny zgryzowe mogą również wspomagać leczenie wad zgryzu poprzez wpływ na pracę mięśni żucia i zmianę pozycji żuchwy.  Zależnie od roli, jaką pełni szyna, w protetyce stomatologicznej stosujemy szyny zgryzowe repozycyjne oraz relaksacyjne. Na pierwszy rzut oka wyglądają one podobnie, różnią się jednak budową, parametrami oraz funkcjami i nie mogą być stosowane zamiennie.



















Fot. szyna relaksacyjna i szyna repozycyjna

Szyny relaksacyjne (ochronne)
Podstawowym celem stosowania szyn relaksacyjnych jest ochrona zębów przed zniszczeniem. Szyny tego rodzaju zalecamy głównie pacjentom, którzy zgrzytają zębami i/lub je zaciskają (tzw. bruksizm, o którym więcej przeczytacie tutaj) oraz po rekonstrukcji zwarcia (z zastosowaniem porcelany lub materiału kompozytowego metodą flow injection – więcej na ten temat tutaj).
Szyny relaksacyjne chronią zęby przed ścieraniem, odciążają stawy skroniowo-żuchwowe i  redukują napięcie mięśni żucia. Niekiedy są też pomocne w niwelowaniu bólów głowy.  Najlepsze efekty przynosi szyna zastosowana na odbudowanych już zębach przy prawidłowej okluzji (właściwych kontaktach  zębowych). Jeśli jednak pacjent z jakiegoś względu nie decyduje się na odbudowę zniszczonych zębów, szyna może być stosowana doraźnie, jako pomoc tymczasowa przy zapobieganiu dalszej destrukcji uzębienia do czasu leczenia właściwego, które jako jedyne może rozwiązać problem.
Szynę ochronną zalecamy nosić w nocy. Jeśli pacjent odczuwa silny stres lub napięcie, można ją stosować również w ciągu dnia. Ze względu na to, iż szyna jest wykonana z tworzywa sztucznego, które z czasem ulega zniszczeniu, zalecana jest kontrola szyny oraz stanu zębów w gabinecie stomatologicznym co trzy miesiące. Podczas kontroli lekarz sprawdzi stan szyny oraz oceni kontakty zębowe.

Szyny repozycyjne
Szyny repozycyjne stosujemy u pacjentów z zaburzeniami pracy stawów skroniowo-żuchwowych (więcej na temat tego rodzaju dysfunkcji pisaliśmy tutaj). Głównym zadaniem szyny repozycyjnej jest zmiana pozycji żuchwy. Szyny repozycyjne są wykonywane na podstawie wyników badania kondylograficznego, które pomaga ustalić pożądaną (terapeutyczną) pozycję żuchwy.  Pacjent użytkuje szynę repozycyjną zwykle przez kilka miesięcy 24 godziny na dobę. Dopuszcza się zdejmowanie szyny w celach higienizacyjnych. Należy pamiętać, że użytkowanie szyny repozycyjnej jest jedynie etapem leczenia, które musi zakończyć się odbudową protetyczną zębów i/lub leczeniem ortodontycznym, które odtworzą prawidłowe kontakty zwarciowe. Po zakończeniu takiego leczenia często zalecana jest szyna relaksacyjna.

Jak powstają szyny zgryzowe?
Szyny zgryzowe powstają w laboratorium protetycznym po uprzednim wykonaniu przez lekarza niezbędnych badań diagnostycznych. Szyna jest przygotowywana indywidualnie dla każdego pacjenta, na podstawie skanu wewnątrzustnego lub wycisku gipsowego. Materiały, z jakich wykonywane są szyny są bezpieczne dla zdrowia i różnią się twardością. Szyny repozycyjne mogą zawierać elementy metalowe.

Warto podkreślić, że szynoterapia jest sprawdzoną, nieinwazyjną i skuteczną metodą, jednak w zdecydowanej większości przypadków stanowi jedynie pomoc doraźną bądź jest etapem szerszego planu leczenia stomatologicznego i musi być uzupełniona o inne metody terapeutyczne, takie jak protetyczna odbudowa zębów lub leczenie ortodontyczne. Należy również mieć na uwadze, że dostępne poza gabinetem stomatologicznym, „uniwersalne” szyny ochronne, nie są przygotowane pod wymiar zębów pacjenta, dlatego są wykonywane z dość miękkich, elastycznych materiałów, które szybko się niszczą i nie powinny być traktowane jako profesjonalna pomoc terapeutyczna.