Ortodoncja - Pytania i odpowiedzi
Pierwsza wizyta dziecka u ortodonty powinna nastąpić około 4. roku życia. Nie oznacza to, że dziecko od razu będzie leczone, ale jesteśmy w stanie ocenić w jaki sposób może przebiegać wyrzynanie zębów stałych oraz wzrost kości szczęki i żuchwy i czy będzie on miał wpływ na rozwój wady zgryzu. Pozwoli to zaplanować optymalny termin rozpoczęcia leczenia. Ważna jest eliminacja złych nawyków i ocena drożności dróg oddechowych (alergie, powiększone migdałki, chrapanie), ponieważ ma to wpływ na rozwój wad zgryzu.
Terapia ortodontyczna jest możliwa u wszystkich osób niezależnie od wieku - poczynając od kilkuletnich dzieci, a kończąc na osobach starszych. Warunkiem jest brak nieustabilizowanych chorób przyzębia oraz to, aby wszystkie zęby były wyleczone zachowawczo.
Okres noszenia aparatu na zębach zależy od rodzaju wady i trwa zwykle od roku do trzech lat.
Tak, stały aparat na zębach nie eliminuje możliwości bieżących zabiegów dentystycznych związanych z naprawą ubytków w zębach czy higienizacją. Podczas leczenia ortodontycznego pacjent powinien regularnie zgłaszać się na kontrolne wizyty stomatologiczne.
Samo zakładanie aparatu nie jest bolesne. Zamki są przyklejane do zębów i nie jest to praktycznie odczuwalne przez pacjenta. W pierwszych dniach po ich przyklejeniu może natomiast pojawić się dyskomfort związany z ewentualnym pocieraniem zamków o wnętrze jamy ustnej. Możemy złagodzić te objawy nakładając na zamki specjalny wosk ortodontyczny. Siły oddziaływujące na zęby mogą powodować dyskomfort i ból w pierwszych dniach po założeniu aparatu i po wizytach kontrolnych. Pacjenci odczuwają również ruchomość zębów, co jest związane z ich przesuwaniem.
Nosząc aparat ortodontyczny należy unikać produktów przyspieszających próchnicę (soki owocowe, słodycze), a także pokarmów twardych (np. marchewka, suchary, jabłka)-trzeba kroić na kawałki bo odgryzanie twardych rzeczy może powodować odklejenie się zamków Pokarmy barwiące (np. curry, czerwone wino) powodują zmianę koloru ligatur. Pewne utrudnienia stanowią również pokarmy z drobinkami (np. makiem, sezamem) oraz ciągnące i lepkie (np. toffi, guma do żucia). Decydując się na aparat estetyczny (z kosmetycznymi zamkami), warto rozważyć ograniczenie spożywania mocnej kawy, herbaty i palenia papierosów, barwiących pokarmów-ligatury się przebarwiają.
Przez to, że higienizacja jamy ustnej z aparatem stałym jest utrudniona poprzez ograniczenie dostępu do pełnej powierzchni zębów, stają się one bardziej podatne na próchnicę. Resztki pokarmów pozostające w przestrzeniach między zamkami należy dokładnie usuwać szczoteczką po każdym posiłku, uzupełniając ten zabieg nitkowaniem i dokładnym płukaniem specjalnym płynem do płukania jamy ustnej. Istnieją specjalne akcesoria do dbania o aparat i zęby, takie jak szczoteczki międzyzębowe, pasty i płyny. Ortodonta informuje pacjenta o możliwościach i zaleceniach dotyczących prawidłowej higienizacji jamy ustnej.
Leczenie ortodontyczne jest procedurą medyczną. Tak jak w przypadku innych zabiegów medycznych, leczenie nie jest w pełni przewidywalne i może być związane z wystąpieniem powikłań. Według terminologii medycznej powikłanie to niepożądane zdarzenie wynikające z prowadzonego leczenia. Możliwe powikłania leczenia ortodontycznego aparatem stałym mogą obejmować:
- Próchnicę i odwapnienia zębów – co jest najczęściej efektem utrudnionej i nieprawidłowej higieny jamy ustnej,
- Bóle w stawie skroniowo-żuchwowym najczęściej wywołane nadmiernym zaciskaniem i zgrzytaniem zębów,
- Alergię (w rzadkich przypadkach dochodzi do alergii na wzrost stężenia jonów niklu, chromu, miedzi pochodzących z aparatu ortodontycznego),
- Przerost dziąseł spowodowany najczęściej nieodpowiednią higieną,
- Parodontopatie (szczególnie u pacjentów, którzy przed leczeniem mieli stwierdzoną chorobę przyzębia) - w takim przypadku leczenie ortodontyczne powinno odbywać się pod kontrolą periodontologa,
- Resorpcje korzeni zębów,
- Martwica miazgi zęba.
Leczenie ortodontyczne to zawsze proces indywidualny, dopasowany do konkretnego przypadku. Decyzje o usuwaniu zębów wynikają z indywidualnego planu leczenia. Zęby po leczeniu powinny być ustawione w kości wyrostka zębodołowego. Nie zawsze można rozbudowywać bezpiecznie łuki zębowe tak, aby pomieścić wszystkie zęby, ponieważ czasami spowoduje to recesje dziąseł - odsłanianie się szyjek zębów, co prowadzi do nadwrażliwości i pogarsza stan przyzębia. Lekarz bierze pod uwagę rysy twarzy pacjenta oraz to, żeby po leczeniu zgryz funkcjonował prawidłowo.
Zdjęcie aparatu stałego nie oznacza zakończenia terapii ortodontycznej, choć efekt prostych zębów może wskazywać na brak konieczności podejmowania kolejnych kroków. Należy jednak pamiętać, że efekty leczenia ortodontycznego powinny być monitorowane, ponieważ zęby są utrzymywane w zębodołach przez włókna ozębnej, które mają tendencję do przesuwania zębów w kierunku wcześniej zajmowanych pozycji. Bardzo ważne ze względu na stabilność leczenia ort jest wykonanie wcześniej zaplanowanych prac protetycznych, wymiany wypełnień i odbudowy startych powierzchni zębów, ponieważ zęby o kształtach anatomicznych (mające odpowiednie guzki, bruzdy i właściwą długość) i dopasowane w zgryzie lepiej utrzymują efekt leczenia. Aby utrwalić efekty terapii ortodontycznej, stosuje się leczenie retencyjne: stałe lub ruchome (zdejmowane). Aparaty retencyjne stałe występują w postaci cienkich, metalowych drutów przyklejanych do powierzchni językowej zębów przednich, co sprawia, że drut nie jest widoczny. Aparaty ruchome mają zwykle postać płytki, którą pacjent musi zakładać co noc lub przezroczystej, cienkiej szyny idealnie dopasowanej do kształtu zębów. Okres retencji każdorazowo indywidualnie ustala lekarz.
Nowopowstałe szpary miedzy zębami czy przesuwanie się zębów w różnych kierunkach w trakcie trwania leczenia ortodontycznego to normalne, przejściowe etapy terapii. W efekcie prowadzą one do zakładanego celu czyli równego, symetrycznego ustawienia zębów.
Czas leczenia ortodontycznego zawsze zależy od rodzaju wady zgryzu. Aparat bezligaturowy w systemie Damon przyspiesza niektóre ruchy zębów, np. łatwiej jest z jego pomocą leczyć rotacje zębów czy zamykać szpary poekstrakcyjne.
Podobnie jak w przypadku pozostałych metod leczenia ortodontycznego, całkowity koszt leczenia za pomocą nakładek Invisalign zależy od danego przypadku i przebiegu leczenia. Cena nakładek zależy m.in. od tego, czy leczenie odbywa się w jednym czy obu łukach i jaka ilość nakładek będzie potrzeba (od 7 do 14).
Całkowity koszt leczenia ortodontycznego zależy od wielu czynników takich jak: rodzaj wybranej metody leczenia, liczba wizyt kontrolnych (uzależniona od specyfiki wady zgryzu i przebiegu leczenia), ewentualna konieczność wykonania dodatkowych zabiegów. Decydując się na leczenie ortodontyczne, pacjent zawsze otrzymuje do akceptacji plan leczenia wraz z kosztorysem.
W każdym przypadku należy wziąć pod uwagę takie składniki kosztowe jak: konsultacja wstępna, przygotowanie zębów (czyszczenie, ewentualne leczenie zachowawcze), diagnostyka (wyciski, zdjęcia radiologiczne), aparat, wizyty kontrolne i aparat retencyjny. Po zakończonym leczeniu i w jego trakcie konieczne jest czyszczenie zębów w razie pojawienia się kamienia lub osadu i wizyty kontrolne u stomatologa. Należy pamiętać, że całkowity koszt leczenia ortodontycznego zostaje rozłożony w czasie i nie trzeba płacić za wszystko jednorazowo.
Wybór aparatu ortodontycznego zależy przede wszystkim od rodzaju wady zgryzu i tego, który element wady jest najtrudniejszy do wyeliminowania. Takiej oceny dokonuje lekarz ortodonta. Do procedur skracających czas leczenia należą mikroimplanty ortodontyczne, umożliwiające przesunięcie jednego czy grupy zębów w odpowiednią stronę bez lub z minimalnymi siłami reakcji na pozostałe zęby. Inną metodą przyspieszającą leczenie ortodontyczne jest uzupełnienie leczenia aparatem z zakotwieniem jarzmowym lub podniebiennym (opartym o kość podniebienia lub łuk jarzmowy).
Zakotwienie szkieletowe w leczeniu ortodontycznym, System Benefit, Orto Trading
Każdy aparat, w którym nie stosuje się gumek, to aparat bezligaturowy, ale nie każdy aparat bezligaturowy to aparat Damon
