Protetyka

Korony protetyczne to uzupełnienia protetyczne stosowane w przypadku utraty naturalnych tkanek zęba – szkliwa i zębiny – w wyniku choroby próchnicowej, urazu lub zaburzeń rozwojowych. W sytuacji zaawansowanych zmian, w których niemożliwe staje się zastosowanie materiałów kompozytowych w postaci wypełnień wykonywanych przez lekarza na jednej wizycie, postępowaniem z wyboru jest preparacja zęba i wykonanie korony protetycznej.

Uzupełnienie to w najpopularniejszej formie pokrywa wszystkie ściany zęba warstwą materiału imitującego w jak najdoskonalszy sposób wytrzymałość i efekty estetyczne szkliwa i zębiny.  Korony protetyczne należą do grupy protez stałych, czyli umocowanych trwale w jamie ustnej tak, że pacjent bez pomocy lekarza nie jest w stanie jej usunąć. Jak wspomniano wcześniej, postępowanie składa się z dwóch zasadniczych etapów – preparacji, czyli szlifowania zęba, obejmującego zniesienie odwapnionych tkanek, wykonanie miejsca na materiał przyszłej korony oraz wygładzenie wszelkich ostrych brzegów i nierówności. Drugim etapem jest zacementowanie gotowej pracy wykonanej w laboratorium protetycznym. W czasie oczekiwania na gotowe uzupełnienie, oszlifowany ząb zostaje zabezpieczony koroną tymczasową zapewniającą pacjentowi komfort życia poprzez zachowanie estetyki uśmiechu i funkcjonalności żucia i mowy.

Korony protetyczne, jak opisano na wstępie, mają za zadanie odbudowanie wytrzymałości i estetyki zęba. Pierwsze zagadnienia zostaje zapewnione przez użycie do ich produkcji podbudowy z metalu lub ceramiki konstrukcyjnej. Odpowiednio zaprojektowane stopy metali i ceramika tlenkowa posiadają wysoką wytrzymałość na siły generowane podczas żucia, co z jednej strony zabezpiecza pozostałe tkanki naturalne zęba, a z drugiej zapewnia długoczasowość wykonanego uzupełnienia. Aby korona zapewniała doskonałą estetykę, podbudowę pokrywa się warstwą tzw. licowania – specjalnej porcelany, która posiada właściwości optyczne jak najbardziej zbliżone do tych występujących w szkliwie zębów. Jak więc widać, konstrukcja korony protetycznej może mieć wieloraki skład, jednak w celu uproszczenia tego zagadnienia, można podzielić je na dwie zasadnicze grupy:

• korony pełnoceramiczne, czyli w całości zbudowane z materiałów ceramicznych, które charakteryzują się znakomitą estetyką i dobrą wytrzymałością,
• korony złożone, składające się z wewnętrznej podbudowy ze stopu dentystycznego, pokryte warstwą porcelany, są one mniej estetyczne, jednak w wyjątkowych sytuacjach bardziej wskazane ze względu na większą wytrzymałość.

Materiały stosowane w wykonawstwie koron protetycznych mogą stanowić więc połączenie rdzenia metalowego (czyli podbudowy, odpowiadającej za wytrzymałość) z naniesioną warstwą porcelany w indywidualnie dobranym dla każdego pacjenta kolorze lub są uzupełnieniami pełnoceramicznymi. Te ostatnie, w dużej mierze wykonywane przy użyciu specjalistycznego oprzyrządowania sterowanego komputerowo, stanowią najbardziej estetyczną formę odbudowy zniszczonych zębów, dzięki obecności wielu warstw materiału ceramicznego różniącego się przeziernością dla padającego światła. W ten sposób możliwe jest uzyskanie korony, która idealnie komponuje się z pozostałymi w jamie ustnej zębami pacjenta.

W zależności od stanu zęba i tkanek otaczających, korona protetyczna może pokrywać ząb żywy, a także leczony uprzednio kanałowo, czyli pozbawiony zakażonej w wyniku procesu próchnicowego miazgi. W takim przypadku procedura wykonania korony jest poprzedzona przygotowaniem i osadzeniem wkładu koronowo – korzeniowego, którego zasadniczym celem jest zwiększenie możliwości utrzymania korony. W przypadku zębów leczonych kanałowo, następuje zbyt duża utrata tkanek zęba, dlatego stosuje się, w zależności od sytuacji klinicznej, wkłady wykonywane indywidualnie w laboratorium protetycznym lub standardowe wkłady FRC (Fiber-reinforced composite), czyli wzmacniane włóknem szklanym wkłady kompozytowe. Zarówno efekt estetyczny, jak i funkcjonalny nie odbiega od opisanego wyżej pokrycia koronami zębów żywych. Warunkiem koniecznym do odbudowy zęba przy pomocy wkładu i korony są zdrowe tkanki przyzębia okołowierzchołkowego, czyli struktur otaczających korzeń zęba. W przypadku chorób miazgi, urazów lub innych przyczyn dochodzi do powstania stanu zapalnego w ozębnej i kości wokół wierzchołka korzenia. Leczenie endodontyczne umożliwia wyleczenie tego stanu, odbudowę zniszczonej w  tym procesie kości i ostatecznie umożliwia odbudowę protetyczną.

Wielkim osiągnięciem współczesnej stomatologii jest odbudowa przy pomocy pojedynczej korony brakującego zęba. W tym celu wykorzystywane są systemy implantologiczne, polegające na osadzeniu przygotowanej korony na wszczepionym w kości szczęki lub żuchwy implancie.

Korony protetyczne krok po kroku:

1. Pierwszy etap to, jak w przypadku każdej procedury medycznej, dokładne badanie i zakwalifikowanie do wykonania danej odbudowy. Podczas tej wizyty lekarz ocenia zniszczenie tkanek zęba, jego umocowanie w kości i stan kliniczny miazgi (czyli to, czy ząb jest żywy, martwy lub w stanie zapalnym, który może przebiegać z bólem, ale także bez wyraźnych objawów). Niezbędne na tej wizycie są też zdjęcia RTG, które dają lekarzowi szereg informacji odnośnie procesów, zachodzących w zębie i przylegających tkankach, ocenić można stan korzenia i otaczającej kości. W przypadku zębów żywych, w których nie odnotowuje się patologii miazgi i kości oraz przy zachowaniu odpowiednich warunków higienicznych przechodzi się do etapu opracowania zęba, natomiast gdy badanie wskaże potrzebę leczenia kanałowego, wówczas po jego przeprowadzeniu, zostaje opracowany kanał korzeniowy i wykonany opisany wcześniej wkład koronowo – korzeniowy.
2. Kolejny etap stanowi właściwe opracowanie zęba pod koronę, wykonywane jest ono w znieczuleniu miejscowym, dlatego sam zabieg jest całkowicie bezbolesny. Po zniesieniu warstwy około 1-2 mm szkliwa i zębiny zostaje pobrany wycisk, czyli odbicie w plastycznej masie opracowanego zęba wraz z pozostałymi zębami w jamie ustnej obu łuków zębowych. Jest to informacja wysyłana do laboratorium, na podstawie której technik przygotowuje koronę. Lekarz dobiera również kolor przyszłej korony – kierując się specjalnie dostosowanym kolornikiem proponuje taką barwę, która w jak najdoskonalszy sposób wkomponuje się w łuk zębowy. Ostateczna decyzja należy oczywiście do pacjenta, który może zaakceptować dobór koloru lub samodzielnie wprowadzić zmianę poprzez wybór innego koloru. Wizytę kończy wykonanie korony tymczasowej, dzięki której ząb zostaje zabezpieczony mechanicznie, a także pacjent ma zapewniony komfort estetyczny.
3. Trzeci etap, w niektórych sytuacjach pomijany, stanowi kontrola podbudowy korony. Lekarz ma możliwość sprawdzenia dokładności przylegania, zasięgu i kształtu korony na pośrednim etapie jej wykonania, gdzie łatwo jeszcze o pewne poprawki. 
4. Ostatni etap wieńczący procedurę wykonania korony to ostateczna kontrola i zacementowanie. Zabieg jest całkowicie bezbolesny, opiera się na mechanicznym wprowadzeniu korony na opracowany ząb. Mikroskopijna przestrzeń między nimi zostaje wypełniona biokompatybilnym cementem, którego celem jest uszczelnienie i dodatkowe zwiększenie umocowania korony na zębie. Pacjent po wyjściu z gabinetu może cieszyć się nowym uśmiechem i udać się na posiłek bez obaw o uszkodzenie tak przygotowanego uzupełnienia protetycznego.