Japońsko-wiedeńska szkoła ortodoncji

W Dorotowska Dental Clinic czerpiemy wiedzę i inspiracje od najlepszych specjalistów w dziedzinie stomatologii na świecie. Tak jest również w przypadku ortodoncji. Uważamy, że w niektórych przypadkach klasyczne podejście ortodontyczne nie rozwiąże w długiej perspektywie problemu, z którym przychodzi do nas pacjent. Najkrócej mówiąc, istnieją sytuacje, kiedy sam ortodonta nie wystarczy w leczeniu ortodontycznym, bo potrzebne jest szersze, interdyscyplinarne spojrzenie na pacjenta.

Ortognatyczna, czy tzw. japońsko-wiedeńska szkoła ortodoncji, bazuje na zrozumieniu zależności i mechanizmów zachodzących w narządzie żucia i założeniu, że warunkiem skutecznej terapii jest znalezienie i wyeliminowanie przyczyny problemu, a nie tylko skutku (np. krzywych zębów). Podejście to wyrasta z dorobku naukowego japońskiego ortodonty prof. Sadao Sato oraz prac austriackiego stomatologa protetyka prof. Rudolf Slavicka.  

Podstawowym założeniem tej nowoczesnej teorii stomatologii jest odejście od myślenia o ortodoncji w kategoriach mechanicznych i traktowanie zębów jako elementu większego systemu funkcjonalnego odpowiedzialnego m.in. za mówienie, połykanie czy wyrażanie emocji. Według filozofii prof. Sato ortodonta musi traktować swoje zadanie interdyscyplinarnie i rozpatrywać je w kontekście uwarunkowań neurologicznych, otolaryngologicznych czy nawet ortopedycznych, zaś wszelkie podejmowane przez niego działania muszą być poprzedzone precyzyjnymi badaniami diagnostycznymi. Tylko wówczas możliwe będzie osiągnięcie pozytywnych, a więc również trwałych wyników leczenia.

Kluczem do skutecznej terapii w szkole japońsko-austriackiej jest znajomość okluzji (mechanizmu zwarcia, czyli inaczej relacji górnego łuku zębowego w stosunku do dolnego), gdyż to ona pozwala uniknąć większości powikłań. Przyczyny powstawania wad zgryzu rozpoznawane są  w zaburzeniach rozwoju szczęki i żuchwy głównie w wymiarze pionowym (wertykalnym) i wynikają w dużej mierze z nieprawidłowej płaszczyzny okluzji. Zdaniem profesora Sato kluczem do osiągnięcia sukcesu jest kontrolowanie nachylenia płaszczyzny zwarcia górnych i dolnych zębów (tzw. płaszczyzny okluzyjnej) mające na celu uzyskanie optymalnych relacji między szczęką a żuchwą co finalnie prowadzi do prawidłowego zaguzkowania zębów, które zapewni bezbólową pracę mięśni i stawów skroniowo żuchwowych w prawidłowych zakresach ruchów.

Podstawową metodą leczenia jest tu kontrola płaszczyzny okluzyjnej, zaś jego planowanie opiera się zawsze o analizę cefalometryczną oraz kondylograficzną. Duże znaczenie ma eliminacja stłoczeń zębów w tylnym odcinku szczęki i żuchwy wynikających najczęściej z obecności zatrzymanych „ósemek". Jeśli w czasie leczenia ortodonta zleci ekstrakcję „ósemek” lub w niektórych przypadkach „siódemek” i rozładuje w ten sposób stłoczenia w odcinkach tylnych oraz  wykorzysta możliwość zmiany wysokości i kąta nachylenia płaszczyzny zwarcia zębów (tzw. okluzji), to często wystarczy, aby leczenie zakończyło się sukcesem.

Głównym narzędziem leczenia jest technika drutu doginanego (MEAW) umożliwiająca kontrolę płaszczyzny okluzyjnej w trzech wymiarach, ale stosowane są także inne druty ortodontyczne klasy premium, np. GUMMETAL® - nowy stop beta tytanu wykazujący doskonałe właściwości gumy.

Zabiegi chirurgii ortognatycznej w szkole japońsko-wiedeńskiej zarezerwowane są właściwie tylko dla pacjentów z wadami szkieletowymi o bardzo dużym nasileniu. W wadach o średnim i małym nasileniu korzysta się z technik kompensacyjnych – wyrostkowo-zębowej, wertykalnej i stawowej. W niektórych przypadkach po zakończeniu leczenia nie ma konieczności stosowania retencji, czyli mechanicznego utrzymania efektów leczenia za pomocą różnego rodzaju aparatów wyjmowanych, nakładek czy drutów na stale przymocowanych do zębów. Dla pacjenta stanowi to dodatkową korzyść. Według profesora Sato najlepszym retainerem jest eliminacja przyczyn wady zgryzu oraz naturalna i prawidłowa okluzja, czyli kontakt między górnymi i dolnymi zębami.

Czym różni się podejście japońskie od tradycyjnego?

W klasycznej ortodoncji cel leczenia wydaje się być podobny jak w szkole japońskiej, ale jest osiągany innymi metodami i przy stosowaniu innych założeń. Podstawowym z nich jest to, aby żuchwa znajdowała się w pozycji dotylnej (w tzw. relacji centralnej) bez pozycjonowania jej w przestrzeni. Przyczyny powstawania wad zgryzu przypisuje się zaburzeniom rozwoju szczęki i żuchwy głównie w wymiarze poziomym,  a w celu rozładowania stłoczeń dość powszechnie usuwane są zęby przedtrzonowe. Stłoczenia w odcinkach tylnych szczęk pozostają często nierozładowane. Nie stosuje się zmiany wysokości zwarcia oraz zmiany przestrzennej pozycji żuchwy w celu poprawy szkieletowych wad zgryzu. W czasie planowania leczenia ortodontycznego bardzo rzadko korzysta się z diagnostyki kondylograficznej.

Jeśli chodzi o metody leczenia, wykorzystywana jest jedynie kompensacja zębowo-wyrostkowa polegająca na przesuwaniu i zmianie kąta nachylenia zębów za pomocą aparatów stałych lub ruchomych. W ten sposób można uszeregować nieprawidłowo przemieszczone czy nachylone zęby, lecz bez zmiany klasy szkieletowej pacjenta. W praktyce może to oznaczać brak poprawy rysów twarzy, pozostawienie wielu zaburzeń wewnątrzstawowych, a czasem nieuzyskanie dobrych kontaktów zwarciowych w pierwszej klasie szkieletowej. Dlatego też w przypadku niewielkich i średnio nasilonych szkieletowych wad zgryzu następstwem klasycznej ortodoncji jest często konieczność zachowawczej lub protetycznej rekonstrukcji zwarcia w obrębie wszystkich zębów, a także konieczność retencji, czyli mechanicznego utrzymania efektów leczenia. Poza tym, po zakończeniu leczenia część zaburzeń może pozostać niewyeliminowana (np. przemieszczenia krążka stawowego i trzaski). W przypadku wad o średnim i znacznym nasileniu kontynuacją leczenia ortodontycznego metodą klasyczną dość często są zabiegi chirurgii ortognatycznej. 

 Nie zawsze wdrożenie ortodontycznego postępowania interdyscyplinarnego jest uzasadnione. Są sytuacje w których wskazane będzie tradycyjne leczenie. Podstawowym warunkiem jest brak zaburzeń skroniowo-żuchwowych (brak dolegliwości mięśniowych i stawowych) i prawidłowe przestrzenne położenie żuchwy względem czaszki. Uzębienie musi być zdrowe i nie wykazywać cech patologicznego starcia. Ostatnim warunkiem jest uzyskanie perfekcyjnej okluzji w trakcie leczenia ortodontycznego. Sytuacja taka ma zwykle miejsce u młodych zdrowych pacjentów ze zdrowym uzębieniem leczonych przez dobrego lekarza ortodontę. 

 W Dorotowska Dental Clinic leczeniem ortodontycznym i protetycznym zgodnie z teorią ortognatycznej szkoły ortodoncji zajmują się słuchacze i absolwenci kursów VieSID Curriculum, VieSID Continuum Protetyka i VieSID Continuum Ortodoncja:

Dr n. med. Piotr Jurkowski, specjalista protetyki stomatologicznej

Ortodonta lek. dent. Aleksandra Dąbrowska

Ortodonta lek. dent. Aleksandra Wawrzeńczyk

Protetyk stomatologiczny lek. dent. Anastazja Skąpska

Protetyk stomatologiczny lek. dent. Daniel Surowiecki